NL

Share on facebook
Share on linkedin
Share on twitter

De strijd tegen de illegale handel in digitale persoonsgegevens krijgt een nieuw Nederlands front. Een Nederlandse claimstichting van privacy-experts, gesteund door verschillende belangenorganisaties, heeft een officiële massaclaim ingediend tegen de Amerikaanse beursgenoteerde ondernemingen Salesforce en Oracle voor het misbruiken van persoonsgegevens van miljoenen Nederlanders. 

Dat heeft de stichting, The Privacy Collective, vrijdag bekendgemaakt. Volgens de advocaat van de stichting, Christiaan Alberdingk Thijm, is het de eerste collectieve schadeclaim voor privacyschendingen op basis van de nieuwe massaclaimregels die sinds begin dit jaar zijn ingevoerd. 

AP overbelast

De stap naar de rechter is opvallend omdat tot nu toe privacyschendingen aangepakt zijn door de Europese instanties die toezicht houden op de naleving van de regels rond de bescherming van persoonsgegevens, de AVG. In Nederland is dat de Autoriteit Persoonsgegevens, die door onderbezetting en een beperkt budget geen grip krijgt op grote techbedrijven en hun ongebreidelde datahandel. Sinds mei 2018, toen de AVG in werking trad, is er aan vijf bedrijven en organisaties voor ruim €3 mln aan boetes opgelegd, waaronder aan taxi-app Uber. 

Massaclaim

De Europese wetgeving laat echter ook ruimte voor groepen burgers om zelf naar de rechter te stappen, maar dat gebeurde tot op heden niet of nauwelijks. Wel besloot de Consumentenbond afgelopen juli aan een actie tegen Facebook te beginnen, waar tot nu toe bijna 170.000 mensen zich aansloten. 

De stichting kiest bewust voor twee minder bekende partijen in deze markt. Voor de hand liggende name als Facebook en Google liggen her en der al onder vuur van de autoriteiten en particulieren. 'Maar ook deze grote, beursgenoteerde tech-concerns zijn heel actief in de datahandel', zegt Alberdingk Thijm.

'Maar ook deze grote, beursgenoteerde tech-concerns zijn heel actief in de datahandel'

The Privacy Collective kan door nieuwe Nederlandse wetgeving een rechtszaak starten, zonder eerst leden te moeten werven om de procedure bij de rechter te bekostigen. Nederland wijkt daarbij af van veel andere landen, waar het indienen van massaclaims wel heel bewerkelijk is.

Miljarden schadevergoeding

De claim richt zich op het verzamelen, bundelen, verrijken en verkopen van digitale profielen van Nederlandse internetgebruikers, zonder dat zij daar toestemming voor hebben gegeven. Salesforce, verkoper van cloudsoftware voor relatiebeheer, en softwareleverancier Oracle hebben de afgelopen jaren hun positie verstevigd op de online advertentiemarkt. Zo nam Salesforce vier jaar gelden voor $700 mln data management platform Krux over. Data van klanten, zoals e-mailadressen en aankoopgeschiedenis worden verrijkt met andere databronnen, van hondenbezit, tot postcode en inkomen. Daarnaast worden er nog meer persoonsgegevens verzameld door 'cookies' op websites plaatsen te plaatsen die internetgebruikers volgen in hun surfgedrag.

Alberdink Thijm schat de mogelijke claim op miljarden euro's. Hij baseert zich daarbij op een schadevergoeding die eerder dit jaar in Nederland is toegekend door de Raad van State. Die wees een claim van een patiënt van het Pieter Baan Centrum van 500 euro toe, nadat diens gegevens door deze kliniek waren gedeeld met andere partijen in het kader van een tuchtklacht. 

Omdat er volgens de advocaat minimaal 10 miljoen Nederlandse internetgebruikers zijn, moeten de techbedrijven in potentie ieder €5 mrd aan immateriële schade vergoeden.

Voordat het zover is, zal eerst voor de rechter duidelijk moeten worden of er sprake is van een overtreding van de privacyregels, de AVG. De stichting heeft vrijdag een 200 pagina's tellende dagvaarding ingediend.

Britse procesfinancier

De financiering komt van het Britse Innsworth, een geldschieter gespecialiseerd in het voorschieten van dit soort procedures. De Britten zijn eigendom van het bekende Amerikaanse hedgefonds Eliott. Dat is in Nederland vooral bekend als activistische aandeelhouder van onder meer Akzo Nobel en recenter Nationale Nederlanden. 

De financier schiet de kosten van de procedure voor, in ruil voor een deel van de opbrengst van de eventuele uitkering die de rechtszaak kan opleveren. In dit geval vraag Innsworth dertig procent van de eventuele opbrengst, het maximum dat in Nederland mogelijk is op basis van de gedragscode die is opgesteld over het indienen van massaclaims.

Innsworth heeft voor de eerste fase van de procedure €1,5 miljoen euro toegezegd, onder meer voor de advocaatkosten en het oprichten van de verplichte stichting. 'Een budget waar een toezichthouder jaloers op is' zegt Alberdingk Thijm. 

Een van de laatste grote massaclaims die is toegewezen, was voor beleggers in de gevallen bank Fortis. Die kregen uiteindelijk in 2018 €1,3 mrd toegewezen van de rechter. Meerdere groepen van beleggers, onder meer verenigd via de VEB, procedeerden jarenlang voor die claim.